Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ • ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με την κ. Ελένη Φωκά, Δασκάλα – Σύμβολο του Γένους

«Ήμουν τότε 27 χρονών. Η τουρκική εισβολή με βρήκε στο χωριό μου, την Αγία Τριάδα Γιαλούσας. Παρά τον κίνδυνο, τις κακοποιήσεις και τις κακουχίες από τους Τούρκους εισβολείς, έμεινα εκεί στον τόπο μου, στο σχολείο μου. Ήταν η αντίδραση της ψυχής μου. Είπα: Δεν θα περάσουν».

 Ελένη Φωκά. Η μεγαλύτερη από τα εννέα παιδιά της Λουκίας και του Λύσανδρου Φωκά. Μαθημένη στις δουλειές της αγροτικής ζωής της οικογένειάς της, πτυχιούχος Οικιακής Οικονομίας ελληνικού Πανεπιστημίου. Από την ημέρα της εισβολής των Τούρκων στο νησί, η Ελένη ξεκίνησε μία σκληρή μάχη για 23 ολόκληρα χρόνια στην κατεχόμενη Κύπρο. Προσέφερε μόρφωση στα εγκλωβισμένα Κυπριόπουλα* και έδινε κουράγιο στους ταλαιπωρημένους συγχωριανούς της. Σήμερα, ζει με τις μνήμες της σ’ ένα προάστιο της ελεύθερης Λευκωσίας σε ένα λιτό προσφυγικό σπίτι, που κυβερνητικοί παράγοντες της είπαν ότι δεν το δικαιούται.

ΠτΝ: Πως αποφασίσατε να μείνετε στα Κατεχόμενα;

Τους δασκάλους και άλλους επιφανείς, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους χωριανούς και να γίνουν ηγέτες, τους έδιωξαν. Έφυγαν όλοι. Εμένα μου απαγόρευσαν να φύγω. Δεν ξέρω γιατί. Μετά, ήρθαν κάποιοι γονείς και με παρακάλεσαν: «Δεν θέλουμε να μάθουν γράμματα τα παιδιά, αλλά να τα αφήνουμε στα χέρια σας για ασφάλεια».

Ζήσαμε πολύ δύσκολες συνθήκες. Καθημερινά στο σχολείο έρχονταν οι Τούρκοι και πετούσαν στην πόρτα ακαθαρσίες. Έσπαζαν τα τζάμια, έβγαζαν τα κεραμίδια της οροφής, έκλεβαν τα έπιπλα και τα βιβλία. Μας έκοβαν το ρεύμα και το νερό. Έριχναν ψόφια ζώα μέσα στην τάξη ή μέσα στο ντεπόζιτο του νερού του σχολείου. Μας άφησαν μόνο μία τάξη και τις άλλες τις είχαν μετατρέψει σε στάβλο. Διαμαρτυρόμουν στα Ηνωμένα Έθνη και γι’ αυτό θεωρήθηκα ενοχλητική από τους Τούρκους. Όσο τα καταγγέλλαμε, τόσο πιο πολλά γίνονταν. Πήγαινα πολύ νωρίς στο σχολείο, για να συμμαζεύω ο,τι μπορώ. Έφριττε η ψυχή μου… Τι έφταιγαν τα παιδιά να τα ζούν όλα αυτά; Ζητούσαν, όμως, να μάθουν για τη θρησκεία και για το έθνος τους. Ρωτούσαν γιατί να συμβαίνει αυτό το άδικο…

ΠτΝ: Τι μαθήματα κάνατε;

Βιβλία έστελνε το Υπουργείο, αλλά τα κρατούσαν τα κατοχικά στρατεύματα. Και όταν μας έδιναν κάποια, γύρω στο Φλεβάρη, είχαν λογοκρισία. Ήταν ξεσχισμένες οι σελίδες που αναφέρονταν στην Ελλάδα, στην ιστορία, σε ήρωες. Δίδασκα μαθηματικά, γεωγραφία, ανάγνωση και γραφή. Χαίρομαι που κάποια παιδιά μπόρεσαν να μορφωθούν και να γίνουν χρήσιμοι πολίτες.

ΠτΝ: Ποια ήταν η κινητήρια δύναμή σας εκείνα τα χρόνια;

Το δίκαιο. Έπρεπε οι συνάνθρωποί μου, κυρίως οι δυνατοί της γης, να εφαρμόσουν όλες αυτές τις διακηρύξεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να μας υπερασπιστούν.

Διάβαζα τους βίους των Αγίων μας. Ιδιαίτερα ευλαβούμουν τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που έδρασε για να προστατεύσει τον Ελληνισμό από τον εξισλαμισμό… Αυτή ήταν η ζωή μου. Όσο μπόρεσα.

ΠτΝ: Γιατί φύγατε;

Κατήγγειλα αυτά που ζούσαμε μαζί με τα παιδιά. Γι’ αυτό εκδιώχθηκα. Γράφαμε γράμματα σε σχολεία της Ελλάδας, με την ελπίδα ότι οι Έλληνες αδελφοί μας θα μας βοηθήσουν. Μας έστελναν υλικό και βιβλία, αλλά ποτέ δεν έφταναν. Μου ζήτησαν να υψώσω την τουρκική σημαία στην αίθουσά μου, να κατεβάσω την εικόνα της Παναγίας και να βάλω τον Κεμάλ, να πάρω τουρκική ταυτότητα… Τα αρνήθηκα όλα.

ΠτΝ: Τι μπορεί να κάνει κάποιος για την πατρίδα;

Η μόρφωση, παιδιά μου, είναι το καλύτερο που μπορείτε να έχετε στη ζωή σας. Η αγάπη για τη μόρφωση. Έτσι προσφέρετε στον εαυτό σας, στον τόπο, στην πατρίδα μας. Έτσι αποκτάτε την αγάπη για την ελευθερία.

Δεν έχω μετανιώσει ούτε λεπτό. Αντιστάθηκα στους κατακτητές. Οι δικοί μας έλεγαν: «ο άνθρωπος είναι ο τόπος. Και ο τόπος γέρημος, άμα λείψει άνθρωπος». Γι’ αυτό μείναμε.

Σήμερα απέχουμε πολύ από το να ενδιαφερθούμε για εκείνο που ζούμε στην Κύπρο. Ο κόσμος κοιτάζει τον βιοπορισμό, το συμφέρον, τον εαυτό του. Ελπίζουμε ότι θα υπάρχει η δικαίωση και θα μπορέσουμε να επιστρέψουμε στον τόπο μας.

Σας ευγνωμονούμε για όσα προσφέρατε στον πονεμένο ελληνισμό της Κύπρου μας.

Το παράδειγμά σας μας εμπνέει και μας δείχνει τον δρόμο της θυσίας.

Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΙ

*Κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής, οι Έλληνες της Κύπρου από τις κατεχόμενες περιοχές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να καταφύγουν στα ελεύθερα μέρη, όπου τελικά παρέμειναν ως πρόσφυγες. Ωστόσο, ένας σημαντικός αριθμός κατοίκων (20.000 περίπου), παρέμειναν στα χωριά τους, που κατελήφθησαν από τα τουρκικά στρατεύματα, και εγκλωβίστηκαν στον τόπο τους. Εγκλωβισμένοι παρέμειναν στα χωριά της Καρπασίας, της Κερύνειας, της Μόρφου και της Μεσαορίας.

Ενώ από το 1975 είχε υπογραφεί συμφωνία που επέτρεπε την παραμονή των εγκλωβισμένων εκεί, με την παροχή κάθε βοήθειας για μια ομαλή ζωή, τα τουρκικά στρατεύματα την παραβίαζαν συνεχώς και τρομοκρατούσαν τον ελληνικό πληθυσμό, με απειλές, παρενοχλήσεις, πιέσεις και βιαιότητες, ώστε να φύγουν. Έτσι, ανάγκασαν πολλούς εγκλωβισμένους να υπογράψουν έγγραφο, με το οποίο δήλωναν ότι δήθεν επιθυμούσαν να μεταφερθούν στο ελεύθερο τμήμα της Κύπρου, όπου και αμέσως μεταφέρονταν.

Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και οι διώξεις μείωσαν τον αριθμό των εγκλωβισμένων. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.

Ιούλιος 1974: 20.000 περίπου εγκλωβισμένοι

Αύγουστος 1975: 10.000 περίπου εγκλωβισμένοι

1985: 1.058 εγκλωβισμένοι

1995: 669 εγκλωβισμένοι

2022: 345 εγκλωβισμένοι.

Πηγές: https://www.polignosi.com/cgibin/hweb?-A=3363&-V=limmata

https://www.philenews.com/eidiseis/article/461361/eminan-345-egklovismeni-i-pio-polli-sto-rizokarpaso/

Περιοδικό «ΠΡΟΣ ΤΗ ΝΙΚΗ», Αύγουστος 2024