Ο ένας αντί του άλλου
Ο Δάμων και ο Φιντίας ήταν δύο αδελφικοί φίλοι και ζούσαν στις Συρακούσες, πρωτεύουσα της Σικελίας.
Κάποτε ο Φιντίας κατηγορήθηκε ως ένοχος συνωμοσίας κατά του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου[1] και καταδικάσθηκε στην ποινή του θανάτου. Αλλά επειδή είχε ανάγκη να τακτοποιήσει τις οικογενειακές του υποθέσεις, ζήτησε την άδεια από τον Διονύσιο να αποφυλακισθεί κάποιες μέρες, προκειμένου να επισκεφθεί στην εξοχή την οικογένειά του. Και υποσχέθηκε να παρουσιάσει στη θέση του άλλον στο δεσμωτήριο, ο οποίος θα δεχόταν να θανατωθεί, αν αυτός δεν εμφανιζόταν κατά την ορισμένη ημέρα.
Ο τύραννος, του οποίου η καρδιά δεν γνώριζε παρά το αίσθημα του εγωισμού και του φόβου, ήταν πεπεισμένος ότι ήταν αδύνατο να βρει ο Φιντίας τέτοιον εγγυητή. Με την πεποίθηση λοιπόν αυτή είπε ότι παραχωρεί την άδεια, αν παρουσιάσει άλλον, ο οποίος θα αναλάμβανε την καταδίκη σε περίπτωση που αυτός δεν θα παρουσιαζόταν.
Μέγιστη όμως υπήρξε η έκπληξη του Διονυσίου, όταν είδε να παρουσιάζεται στο δεσμωτήριο ο Δάμων, ο οποίος πρόθυμα δεχόταν να πάρει τη θέση του φίλου του. Ο Φιντίας τότε αποφυλακίζεται και ελεύθερος αναχωρεί ν’ ανταμώσει την οικογένειά του. Τα δεσμά του ευχαρίστως τα αναλαμβάνει ο φίλος του Δάμων.
Η προσδιορισμένη όμως για την εκτέλεση της θανατικής ποινής ημέρα φθάνει και ο Φιντίας δεν φαίνεται. Γι’ αυτό, όταν η ώρα της εκτελέσεως πλησίασε, αντί για τον Φιντία οδηγείται ο Δάμων σιδηροδέσμιος στον τόπο της καταδίκης.
Σωτηρία και των δύο
Όλος ο λαός των Συρακουσών αγανακτεί τότε για την αισχρή προδοσία του Φιντία, βλέποντας τον πέλεκυ[2] του δημίου έτοιμο να πέσει πάνω στον αθώο τράχηλο του Δάμωνα. Ο τύραννος χαμογελά με σαρκασμό και εμπαίζει και τη μωρία του Δάμωνα και την ψεύτικη φιλία του Φιντία.
Μόνο ο Δάμων ατάραχος και χαμογελαστός βλέπει να πλησιάζει η στιγμή κατά την οποία με τη δική του ζωή έλπιζε να σώσει τη ζωή του φίλου του. Αλλά η χαρά του δεν ήταν ολόκληρη. Γνώριζε καλά την αρετή του Φιντία και από στιγμή σε στιγμή περίμενε την εμφάνισή του.
Επιτέλους, ο δήμιος ετοιμάζεται και παίρνει στα χέρια τον πέλεκυ∙ η τρομερή στιγμή έφθασε.
Ξαφνικά κραυγές θορυβώδεις ακούγονται:
–Ο Φιντίας! Ο Φιντίας!
Συγχρόνως ασθμαίνοντας και τρέχοντας διασχίζει ο Φιντίας τα πλήθη και με δάκρυα πέφτει στην αγκαλιά του φίλου του. Ζητά τώρα να πάρει τη θέση του κάτω από τον πέλεκυ του δημίου. Αλλά ο Δάμων, ο οποίος ήθελε να σώσει τον φίλο του, φιλονικεί με αυτόν για τη θέση, ισχυριζόμενος ότι του ανήκε, διότι είχε περάσει η προθεσμία για τη θανάτωσή του. Ο Φιντίας τότε επαναλαμβάνει ζωηρά την απαίτησή του, αλλά και ο Δάμων επιμένει σταθερά στην άρνησή του.
Έκθαμβοι και με δακρυσμένα μάτια παρακολουθούν όλοι το ευγενέστατο αυτό θέαμα της πάλης των δύο φίλων για το ποιος θα πεθάνει. Και αυτός ο σκληρόκαρδος τύραννος συγκινείται επιτέλους. Θαυμάζει το ύψος και το μεγαλείο της αληθινής φιλίας, που τη δύναμή της ουδέποτε είχε αισθανθεί, ουδέποτε είχε φαντασθεί.
Αναγκάζεται λοιπόν να σεβασθεί την ύπαρξη τέτοιου ιερού δεσμού, τον οποίο ο πέλεκυς του δημίου του επρόκειτο να διαλύσει. Χαρίζει τη ζωή στον Φιντία, και τον Φιντία στον Δάμωνα, και δίνει τέλος στην ευγενική τους πάλη.
Λέων Μελάς
«Γεροστάθης», Τόμ. Γ΄
Μεταγραφή από το Αναγνωστικό του ΟΕΔΒ της Ε΄ Τάξεως, σ. 231-233, Αθήνα, 1972.
«Πρός τή ΝΙΚΗ», Φεβρουάριος 2019
[1] Ο Διονύσιος ήταν ονομαστός για τη σκληρότητά του.
[2] τσεκούρι
