Νίκαια, γύρω στα 1240 μ.Χ.
Ο Θεόδωρος, γιος του μεγάλου αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατάτζη, ετοιμάζεται για την αγαπημένη του ασχολία: Κυνήγι με τους φίλους. Φοράει τη χρυσοραμμένη ακριβή στολή του. Σίγουρα μέσα σ’ αυτή ξεχωρίζει. Όπως πρέπει να ξεχωρίζει ο διάδοχος του θρόνου.
Βγαίνει στο διάδρομο. Τα άλογά του τα έχουν ετοιμάσει από ώρα. Καθώς προχωρεί, συναντάει τον πατέρα. Εκείνος τον βλέπει και αποστρέφει το πρόσωπό του. «Πατέρα…», τολμάει να ψιθυρίσει, καθώς τον κοιτάζει να απομακρύνεται. Ο Ιωάννης στέκεται και το βλέμμα του διαπερνά την ψυχή του γιου του.
Η παρουσία του αυτοκράτορα λιτή όπως και η ίδια η ζωή του. Είχε λάβει μέτρα κατά της σπατάλης του πλούτου και της εκμετάλλευσης των φτωχών. Είχε επιτάξει τεμάχια γης και τα διένειμε στους ακτήμονες, ενώ ταυτόχρονα μείωσε τις περιττές δαπάνες και τη φορολογία των πολιτών. Ο αγώνας του συνεχής για την καταπολέμηση των καταχρήσεων. Ο ίδιος δεν πληρωνόταν από το δημόσιο ταμείο, αλλά καλλιεργούσε τη γη για να καλύψει τις ανάγκες του.
Τα λόγια του στο γιο του εκείνη την ώρα, λίγα: «Πώς μπορείς να ξοδεύεις έτσι το χρήμα των υπηκόων σου, σε τέτοιες μάταιες ασχολίες; Δεν γνωρίζεις ότι τα πολύτιμα τούτα ρούχα με τα χρυσά κεντήματα γίνονται από το αίμα των Ρωμιών, και ότι πρέπει να δίνεις σ’ αυτούς λογαριασμό για ό,τι ξοδεύεις, αφού ο πλούτος των βασιλέων είναι πλούτος των υπηκόων τους;».
Νυμφαίο Μικράς Ασίας, 1254 μ.Χ.
Στο μοναστήρι που ο ίδιος έχει ιδρύσει, ενταφιάζεται ο Δούκας Ιωάννης Γ΄ Βατάτζης, αυτοκράτορας της Νίκαιας.
Οι στρατιωτικοί στέκουν με θαυμασμό μπροστά του. Μέσα σε λίγα χρόνια είχε καταφέρει να αποκτήσει τον έλεγχο της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης, των νησιών του Αιγαίου και της Μικράς Ασίας και να φτάσει μέχρι και την Αδριανούπολη, περιορίζοντας τους Φράγκους στα σύνορα της Βασιλεύουσας. Μετά τον θάνατό του, οι δικές του ενέργειες τη φέρνουν ξανά στα χέρια των Βυζαντινών, πραγματοποιώντας την ανασύσταση της βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Πλήθος κόσμου ευεργετημένου παρευρίσκεται τώρα εκεί. Δεν μπορούν να ξεχάσουν τον άνθρωπο που έλυσε το πρόβλημα της φτώχειας στην αυτοκρατορία. Στο πρόσωπό του βρήκαν τον υποστηρικτή των αδικημένων και καταπιεσμένων. Μία πηγή αληθινής ευσπλαχνίας και ελεημοσύνης. Γι’ αυτό και οι ίδιοι τού έδωσαν έναν τίτλο ανώτερο από τον τίτλο του αυτοκράτορα: Ιωάννης ο Ελεήμων.
Η εξόδιος ακολουθία τελειώνει. Ο Πατριάρχης ασπάζεται το λείψανο αυτού που προσπάθησε με τη μεγάλη του αγάπη στο Θεό και την Εκκλησία Του να πραγματοποιήσει την επανένωση των δύο Εκκλησιών. Όμως, η εμμονή του Πάπα στις κακοδοξίες του την κατέστησε αδύνατη. Διαβάζει τις τελευταίες ευχές για «τον δούλο του Θεού Ιωάννη», που έκτισε πλήθος εκκλησιών και μοναστηριών και έζησε θεάρεστα.
Μαγνησία της Μικράς Ασίας, 1261 μ.Χ.
Κόσμος πολύς έχει συγκεντρωθεί. Το γεγονός τούς έχει συγκλονίσει. Ο Ιωάννης ο Ελεήμων, όπως τον ονόμασαν, ο αγαπημένος τους αυτοκράτορας έχει κοιμηθεί εν ειρήνῃ εδώ και επτά χρόνια. Και τώρα ανοίγοντας τον τάφο του ανακαλύπτουν το σώμα του άφθαρτο. Αναδίδει μία γλυκιά ευωδία. Ακόμα και τα βασιλικά του ρούχα έμειναν αναλλοίωτα, σαν να είχαν ραφτεί εκείνη τη στιγμή. Ο θαυμαστός αυτοκράτορας κοιμάται εν ειρήνῃ, σαν ζωντανός!
Αργότερα μεταφέρεται στην ελευθερωμένη Κωνσταντινούπολη. Κατά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους τον έκρυψαν σε κάποια κατακόμβη. Κι από τότε καρτερεί την απελευθέρωση της Βασιλεύουσας…
4 Νοεμβρίου. Αν ανοίξεις το ημερολόγιο, θα δεις να γράφει: Μνήμη του αγίου και ευσεβούς βασιλέως Ιωάννου Γ´, Δούκα Βατάτζη του Ελεήμονος. Μνήμη του βασιλιά που η αγάπη του για τον Θεό και τους ανθρώπους τον κατέστησε άφθαρτο στη γη και άγιο στη Βασιλεία του Θεού.
Ιουλιανή
Πηγές:
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Θ΄, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.
Το βυζαντινό κράτος, Ιω. Καραγιαννόπουλου, εκδ. Βάνια.
Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος τρίτος, εκδ. Ίνδικτος.
Εορτολόγιο 2012, Ι. Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος, Σουφλίου, εκδ. Σαΐτης.
«Προς τη ΝΙΚΗ», Νοέμβριος 2013
